Kanada'ya Göç Etme ve Kanada'da Eğitim Görme İmkanları

Müge Seventürk
ADMD Avukatlık Bürosu, İstanbul TÜRKİYE

Dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alan Kanada kişi başına düşen gelirinin yüksekliği ile ve en gelişmiş ülkelerden biri olmasıyla da dikkat çekmektedir. Kanada’nın farklı alanlarda gelişmiş olan ekonomisi çok çeşitli doğal kaynaklara ve ticarete dayanmaktadır. İnsani gelişim endeksinde dünya sekizinci ülkesi olan Kanada, yaşam standartları açısından dünyanın en önde gelen ülkelerindendir. Bu sebeplerden ötürü Kanada'da ikamet etmek, eğitim görmek ya da çalışmak dünya çapında büyük ilgi görmektedir. 

Göçmenlik Programları

Federal Programlar

Federal düzeyde üç farklı tip iş amaçlı göçmenlik programı mevcuttur. Bunlar Yatırımcı, Girişimci ve Kendi Hesabına Çalışanlar içindir. Kendi Hesabına Çalışanlar adı altındaki program yalnızca kültür, sanat ve spor alanlarında uzmanlaşmış olup da söz konusu mesleklerini Kanada’da sürdürmek isteyenler için oluşturulmuş bir programdır. Ticaret amaçlı konular ile ilgili seçilen bu proram daha az başvurucu almakta ve başvuru süreci uzun sürmektedir. Girişimci Programı ise yeni bir iş kurmak ve ya yeni bir iş konusu yaratma amacıyla Kanada’ya göçmenlik başvurusunda bulunmak isteyenler için oluşturulmuştur. Bu programda da yapılan başvuruların sonuçlandırılması yaklaşık beş ila altı sene arasında sürmektedir.

Mevcut Federal Yatırımcı Programı kısa bir süre önce 2010 yılının Aralık ayına yürürlüğe konulmuştur. Fakat malesef Federal Yatırımcı Programı’nın 2011 yılı için koyduğu başvurucu kotası dolduğundan yni başvuru kabu edilmemektedir. Program  yeni başvuru kabulüne 1 Temmuz 2012’de başlayacaktır. Federal Yatırımcı Programı kapsamında Kanada Hükümetinin aradığı şartlar aşağıda sıralanmıştır: 

İş tecrübesi: Yatırımcı açısından talep edilen iş tecrübesi, başvuru tarihinden önceki beş yıllık zaman zarfında başvuranın en az iki yıl süreyle nitelikli bir işletmeyi yönetmiş ve bu işletmenin kontrolünü sağlayan hisseleri elinde bulundurmuş olması anlamına gelmektedir. Bununla birlikte eğer başvuran bir işletmede CEO (en yetkili yönetici) ya da üst düzey yönetici olarak çalışıyorsa ve/fakat bu işletmenin hisselerine sahip değilse,  başvuru tarihinden önceki beş yıllık zaman zarfında nitelikli bir işletmede en az iki yıl olmak üzere en az beş tam  zamanlı çalışanın yöneticiliğini yapmış olması halinde de iş tecrübesi koşulunu yerine getirmiş sayılmaktadır. Buradaki “nitelikli işletme” teriminin belirlenmesinde işletmenin satış cirosu, net geliri, çalışan sayısı ve sermayesi gibi parametreler değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. 

Malvarlığı: Başvuranın en az 1.6 milyon Kanada Doları değerinde mevduat hesabı, gayrimenkul, borsa yatırımı veya işletme sermayesi gibi değerlerden oluşabilen bir aktif varlığa sahip olması koşulu aranmaktadır.

Yatırım: Başvuranın, beş yıllık bir süre için faizsiz 800.000 Kanada Doları değerinde Kanada Devlet Bonosu yatırımı yapması gerekmektedir. Bu yatırım Kanada Devleti tarafından garanti altındadır ve beş yıl sonra faizsiz olarak iade olunacaktır. Bu miktarı beş yıl için kendi malvarlıklarından Kanada'ya bağlamak istemeyenler ise bu taahhüdü kendileri yerine Kanada Devletine yapabilecek olan Kanada bankalarının hizmetlerinden yararlanabilirler. Bu kapsamda yıllık %5 faiz kaybının beş yıl için yapılan hesabı kapsamında 200,000 Kanada Doları (maliyet) ödeme ile yatırım şartını yerine getirebilirler. Burada önemli olan bir nokta da yatırım  taahhüdünün sadece başvuru süreci sona erdiğinde, diğer bir deyişle başvuru kabul edildiğinde ve göçmenlik ikamet vizesi hazır olduğunda talep ediliyor olmasıdır. Bu durumda yatırımcı başvuru sürecinde Kanada Devletine söz konusu ödemeyi yapmak ve sonrasında göçmenlik statüsü kazanamamak gibi bir risk altında değildir.

Kanada’ya göçmen olduktan sonra yerine getirilmesi gereken şartlar: Yatırımcının Kanada'da bir iş kurmak ve ya Kanada'nın herhangi bir belirlenmiş eyaletinde ikamet etmek gibi bir yükümlülüğü bulunmamaktadır. Yatırımcı ve ailesi kendi tercihleri kapsamında Kanada’nın herhangi bir eyaletinde ikamet edebilecek ve yatırımcı istediği herhangi bir iş ile ilgilenebilecektir. Ancak doğaldır ki yatırımcı Kanada’da daimi ikametgah izni ile alakalı uyması gereken bir takım belirli kurallarla bağlıdır. Söyle ki yatırımcının daimi ikamet  hakkını koruyabilmesi için bizzat söz konusu beş yılın iki yılını (720 gün) Kanada’da geçirmesi gerekmektedir. Başvuran yatırımcı Kanada vatandaşlığına hak kazanmasından sonra ise bu sınırlamalara tabi olmaksızın istediği zamanlarda Kanada'da ikamet edebilir. 

Eyalet Bazında (Bölgesel) Programlar

Yukarıda özetlenen iş ve ticaret amaçlı Federal Göçmenlik Programlarının yanı sıra, Kanada’da eyalet (bölgesel) bazında da ticari kapsamlı göçmenlik programları yürütülmektedir. Bütün eyaletlerin ticari kapsamlı göçmenlik programlarında iki aşama mevcuttur:

1. Süreç yatırımcının eyaletin göçmenlik departmanına başvurusu ile başlar. Başvuranaçıklayıcı bir mülakat yapmak üzere eyalete davet edilir ve eyalet göçmenlik yetkilileri ile bir görüşme ayarlanır.  Eğer kabul olunursa, başvurandan eyalet hükümeti tarafından belirlenen bir ücreti depozito olarak yatırması istenir ve Adaylık Belgesi başvurana teslim edilir. Adaylık Belgesi başvuranın eyalet göçmenlik programına aday olarak kabul edildiğini belgeler.
2. Eyalet birimleri başvuranın özgeçmiş bilgilerini kontrol etmez. Bunu kontrol edenkurum, başvuranın hali hazırda vatandaşı olduğu ülkedeki vize bürolarıdır. Başvurandaimi ikamet için başvurusunu söz konusu federal birime yapar (Türkiye vatandaşları için Ankara’da bulunan Kanada Büyükelçiliği). Buradaki vize bürosu başvuranın özgeçmiş bilgilerini inceler. Bu inceleme sabıka kayıtlarını ve yatırımcı ile ailesinin sağlık kontrollerini içerir. Son işlem olarak göçmenlik vizesi de bu elçilik makamları tarafından verilir.

Eyalet Programlarının başvuru süreçleri yaklaşık olarak sekiz ay sürmektedir. İkinci aşama ise (yani başvurucunun özgeçmiş bilgilerinin federal birimler tarafından kontrollerinin gerçekleşmesi) yaklaşık bir yıl ve ya daha kısa sürede Ankara’da sonuçlanmaktadır. Kanada’da şimdilik eyaletlerin yürüttüğü ticari kapsamlı beş farklı göçmenlik programı bulunmaktadır:

Manitoba Eyaleti: Kanada’nın merkezinde bulunan bu eyalet, ticari kapsamlı göçmenlik programı olarak Girişimci Programı sunmaktadır. Bu programa başvurabilmek için, başvurandan  net 350.000 Kanada Doları kişisel servetini kanıtlaması, belgelenmiş bir iş sahipliği tecrübesi ya da başarılı bir şirkette en az üç yıl süreli üst düzey yöneticilik tecrübesi koşullarını sağlaması beklenmektedir.  Başvuran yatırımcı bunlara ilave olarak Manitoba’daki yerel göçmenlik yetkilileriyle ön mülakat yapacağı ve bir iş planı oluşturması gerektiği için Kanada ziyaretine de hazırlanmalıdır. Başvuranın adaylığı kabul edildiği takdirde; daimi ikametgah vizesini almasından ve ikamet için Manitoba’ya varmasından itibaren iki yıl süre içerisinde başvurandan Manitoba’da bir işe başlayacağını ya da bir iş kuracağını ve orada yaşayacağını garanti eder nitelikte bir 75.000 Kanada Doları tutarında bir  depozitoyu Manitoba Hükümetine ödemesi talep edilmektedir. Söz konusu depozito, başvuru sürecinde vaat ettiği işi kurduğunda ya da işe başladığında ve Manitoba’da ikamet ettiği anlaşıldığında yatırımcıya iade edilecektir.

Saskatchewan Eyaleti: Kanada’nın batı yakasında bulunan bu eyalet de Manitoba eyaletine çok benzer bir Girişimci Programı yürütmektedir. Başvuranın kişisel olarak en az 300.000 Kanada Doları tutarında serveti olması beklenmekte ve bunu kanıtlanması istenmektedir. Bununla birlikte başvurandan yine en az üç yıllık girişimcilik ya da buna benzer bir iş yönetimi deneyimi beklenmektedir. Bu eyalette Manitoba’daki gibi açıklayıcı nitelikte bir eyalet ziyareti ve ön mülakat pek sıklıkla istenmemekle birlikte, başvurucunun adaylığı kabul edilirse  75.000 Kanada Doları değerinde bir depoziti Saskatchewan Eyaleti Hükümetine yatırması yine zorunlu olacaktır. Söz konusu depozito başvurana bu eyalete göçmen olarak gittiğinde ve en az 150.000 Kanada Doları değerindeki işini kurduğunda iade edilecektir. Bu paranın geri verilebilmesi için başvuranın eyalette daimi ikamet etmesi ve kurduğu işin başında olması gerekmektedir. 

New Brunswick Eyaleti: Kanada’nın doğu yakasında, Atlantik Okyanusu kıyısında olan bu eyalet de başvurandan kişisel net servet olarak en az 300.000 Kanada Dolarını belgelemesinin beklendiği bir Girişimci Programı sunmaktadır. Bavşvuranın bir ön görşüme içeren açıklayıcı nietelikte bir mülakat için eyalete gitmesi ve başvuru kabul edildiğinde de  75.000 Kanadaa Dolarını New Brunswick hükümetine depozit olarak yatırması gerekmektedir. Daha sonra başvurandan Kanada’ya varmasının ardından iki yıl içerisinde az 125.000 Kanada Doları tutarında bir yatırım ile bir iş kurması beklenecektir. Bu gerçekleştiğinde 75.000 Kanada Dolarındaki daha önce yatırdığı depozit iade edilecektir.

Prince Edward Adası Eyaleti: Kanada’nın Atlantik kıyısında bir eyalettir. Eyalet başvurucudan kişisel net servet olarak 400.000 Kanada Doları belgelemesini istemektedir. Başvurunun gelişmesi aşamasında eyalete bir ön görüşme içeren açıklayıcı nitelikte bir mülakat bu eyalet programı kapsamında zorunlu olup, adaylığı kabul edildiği takdirde 100.000 Kanada Doları değerinde bir depoziti Prince Edward Adası Eyaleti’ne yatırması gerekecektir. Bununla birlikte başvurucudan 200.000 Kanada Doları değerinde bir iş kurması istenir. Daha önce yatırılan 100.000 Kanada Doları değerindeki depozit, bu iş kurulduğunda ve başvuran ikamet etmeye başladığında iade edilir. . Eyalet ayrıca başvurucudan IELTS adı verilen ve Türkiye’nin de muhtelif şehirlerinde uygulaması yapılan bir İngilizce seviye belirleme sınavına girmiş olmasını ve bu sınavda belirli bir seviyeye ulaşması talep etmektedir. İstenen seviye oldukça düşük olup temel İngilizce bilgisiyle rahatlıkla ulaşılabilecektir.

Quebec Eyaleti: Quebec Eyaleti, Federal Yatırımcı Programı’na benzer bir Yatırımcı Programı sunan tek eyalettir. Başvuru ve kabul şartları Federal Yatırımcı Programı’na çok benzemektedir. En az 1.6 milyon Kanada Doları değerinde malvarlığı, bir Kanada bankası tarafından 200.000 Kanada doları karşılığında da finanse edilebilen 800.000 Kanada Doları değerinde pasif iş yatırımı gibi aranan şartlar aynen Federal Programdaki gibi işlemektedir. Başvuru  Montreal’de yapılacak olup yine Montreal'de bir mülakat da yapılması gerekmektedir.  Eğer eyalete yapılan başvuru kabul edilirse (yaklaşık bir yıl kadar sürmektedir), daimi ikamet başvurusu ikinci aşama olarak Kanada’nın Ankara’daki Büyükelçiliğine yapılacaktır. Bu işlemde takribi olarak bir yıl sürmektedir.

Görüldüğü üzere Quebec haricinde, eyalet bazlı programların hepsi Girişimci Programı olarak oluşturulmuştur.  Pasif yatırıma dayalı Federal Yatırımcı Programı’nın aksine eyalet bazlı programlar eyalette iş kurma ve aktif bir şekilde bu işi yürütme şartlarını aramaktadırlar. Bununla birlikte de eyaletlerin belirlediği depozitlerin iadesini alabilmek için söz konusu eyaletlerde en az bir yıl ikamet etmek gerekecektir. Fakat eyalet bazlı programların avantajı da  kişisel net servet (300.000 ila 400.000 Kanada Doları) ve iş yatırımı için (125.000 ila 200.000 Kanada Doları) olarak Federal Programa nazaran daha düşük meblağların talep ediliyor olmasıdır. Bütün bu yukarıda açıklanan altı göçmenlik programının birbirlerinden farklılıkları mevcuttur. Dolayısıyla başvurucunun hangisini tercih edeceğini kendi durumuna göre belirlenmelidir. Belirli bir eyalette yaşama tercihi, hızlı bir göçmenlik sürecinin arzulanması, yatırım konusu ücretler gibi hususlar hangi programın seçilmesi gerektiği konusunda yol gösterici olacaktır.

Eğitim Programları

Kanada Dünya üzererinde en iyiler arasında sayılan bir eğitim sistemine sahiptir ve Kanada eğitim kurumlarından alınan diplomalar itibar görmektedir. 

Lise öğrencileri  (9 ve 12.  Sınıflar Arası): Kanada’da lise eğitimi için gerekli olan başvuru evraklarının doldrulması, ücret ödemelerinin yapılmasında aracılık yapılması, öğrenci vizesinin alınması, öğrencilik sırasında gerekli olan geçici ikamet izni ve bütün istenen belgelerin gönderilmesi hususunda başvuranlara tarafımızca destek sağlanabilmektedir.  Kanada’da lise eğitimi için bir öğrencinin senelik maliyeti yaklaşık 30.000 ila 45.000 Kanada Doları arasında olup, okul ücreti, barınma, yiyecek, sağlık sigortası gibi hususları içermektedir. Bütün Kanada liselerinde eğitim yüksek standartlarda olup mezun olunduğu takdirde sınavsız üniversiteye geçiş hakkı bulunmaktadır.

Üniversite öğrencileri (lisans diploması için yüksek öğrenim ve lisansüstü yüksek lisans, doktora ve doktora sonrası özel çalışmalar için): Kanada, ülkedeki akademik programları bitiren öğrencilere Çalışma İzni vermektedir. Bu izin alınan akademik eğitimin çeşidine ve süresine göre 3 yıla kadar verilebilmektedir. Verilen bu izni takiben 2 sene aktif olarak bir işte çalışılmasının akabinde de kişi Kanada Tecrübesi Sınıfı adı altında daimi ikametgah vizesine başvuru yapabilir. Bu tür daimi ikamet izni Kanada Göçmenlik Başvuruları arasında oldukça popüler bir yere sahiptir. Üniversite eğitimi için bir öğrencinin senelik maliyeti yaklaşık 25.000 ila 50.000 Kanada Doları arasında olup, okul ücreti, barınma, yiyecek, sağlık sigortası gibi hususları içermektedir. 

Kısa süreli dil okulları: Kanada çok çeşitli, farklı sürelere sahip yabancı dil eğitimi veren bir çok dil okulunu barındırmaktadır. Öğrencinin beklentilerine ve hedefine göre temel İngilizce ve Fransızca, İş İngilizcesi , Hukuk İngilizcesi ya da TOEFL’a hazırlık gibi farklı kurslar mevcuttur. Kurs ücretleri, kursun süresine ve hangi kurs tipinin arzulandığına göre değişiklik göstermektedir.

Kanada’ya göçmenlik başvurusu ya da Kanada'daki eğitim imkanlarına ilişkin süreçler hakkında ayrıntılı bilgi almak için lütfen ofisimizle irtibata geçiniz.